บทความ

เรื่อง  การละเล่นของชนเผ่าม้งบ้านห้วยผึ้งใหม่ ตำบลแม่โถ อำเภอแม่ลาน้อย จังหวัดแม่ฮ่องสอน

 

หมู่บ้านห้วยผึ้งใหม่ ตำบลแม่โถ อำเภอแม่ลาน้อย จังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นหมู่บ้านเล็กๆที่อยู่ในหุบเขาเป็นชาวขาวเผ่าม้ง  ซึ่งมีวัฒนธรรมประเพณีการละเล่นในงานประเพณีปีใหม่ม้งจะมีการละเล่นต่างๆในงานดังนี้ การละเล่นลูกข่าง การละเล่นลูกช่วง การยิงธนู การร้องเพลงม้ง และการประกวดธิดาม้ง

การละเล่นต่างๆในงานปีใหม่ม้งจะมีการละเล่นลูกข่างซึ่งการเล่นลูกข่างมีการเล่นมาตั้งแต่บรรพบุรุษและก็สืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบันนี้การเล่นลูกข่างจะนิยมการเล่นในงานปีใหม่ม้งซึ่งในวันธรรมดาจะไม่ค่อยนิยมเล่นลูกข่าง ลูกข่างจะทำมาจากไม้ซึ่งไม้ที่ทำจะเป็นไม้แดงหรือภาษาม้งเรียกว่า “ ดงต๊อลุ๊  เพราะว่าต้นไม้อย่างอื่นไม่สามารถทำได้เพราะทำแล้วลูกข่างจะแตกง่ายจะไม่เหมือนไม้แดงซึ่งไม้แดงจะมีความทนกว่าไม้อื่นๆการเล่นลูกข่างในหมู่บ้านห้วยผึ้งใหม่จะนิยมเล่นเฉพาะชายเท่านั้นลูกข่างจะเล่นได้ทุกวัยไม่ว่าจะเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ก็เล่นได้การเล่นลูกข่างจะเล่นเพื่อความสนุกสนานหรือบางทีก็เล่นเพื่อที่จะไปแข่งกับหมู่บ้านอื่นๆ

ความเป็นมาของการเล่นลูกช่วงการโยนลูกช่วงจะเป็นการโยนระห่วงหญิงสาวกับชายหนุ่มหรือคนที่มีคู่หรือมีคนรักกันก็จะมาโยนลูกช่วงด้วยกันการโยนลูกช่วงของม้งของม้งนั้นจะไม่นิยมโยนลูกช่วงในแซ่เดียวกันจะนิยมโยนต่างแซ่กันการโยนลูกช่วงจะโยนลูกช่วงจะยืนเป็นแถวยาวแล้วก็แยกเป็นชายหญิงอยู่คนละฝั่งแล้วค่อยโยนลูกช่วงการโยนลูกช่วงของม้งบ้านห้วยผึ้งใหม่จะไม่ยืนปะปนกันจะทำให้การโยนลูกช่วงนั้นเป็นแถวยาวและดูแล้วสวยงามลูกช่วงของม้งจะทำมาจากผ้าซึ่งจะเย็บเป็นลูกกลมๆจะทำใหญ่หรือเล็กก็ได้แล้วแต่ว่าเราจะเอาขนาดไหนแต่สมัยนี้คนในหมู่บ้านจะไม่นิยมใช้ผ้าทำเป็นลูกช่วงแต่จะไปซื้อลูกบอลมาโยนกันหรือบาคนก็จะใช้ส้มหรือไข่โยนก็ได้แล้วแต่ว่าจะใช้อะไรแทนในการโยนลูกช่วงการโยนลูกช่วงของชนเผ่าม้งบ้านห้วยผึ้งใหม่ก็จะคล้ายๆกับการโยนลูกช่วงที่อื่นเหมือนกัน

ความเป็นมาของการละเล่นการยิงธนู ธนูหรือม้งเรียกว่า เน่ง ธนูของม้งจะทำมาจากไม้หรือเส้นหวายหรือดายหวายธนูจะนิยมเล่นเฉพาะฝ่ายชายเท่านั้นฝ่ายหญิงจะไม่นิยมเล่นเพราะถือว่าการยิงธนูนั้นเป็นอีกการละเล่นหนึ่งที่อันตราย ความเชื่อในการยิงธนู ธนูนั้นชนเผ่าม้งเชื่อว่าธนูจะสามารถใช้ในงานศพได้ด้วยเพระคนในหมู่บ้านเชื่อว่าธนูพาคนที่ตายไปแล้วไปสู่สวรรค์ได้อย่างเป็นสุขไม่มาก่อกวนผู้อื่นต่อไปธนูม้งนั้นจะใช้ยิงเมื่อไรก็ได้แล้วแต่เราจะยิงมันในโอกาสไหนแต่ต้องระวังเพราะว่ากลัวว่าเดียวถ้าไม่ระวังแล้วถ้ายิงไปเรื่อยเดียวจะยิงโดนผู้อื่น เมื่อสมัยก่อนธนูจะเป็นอาวุธของชนเผ่าม้งเพราะสมัยก่อนไม่มีอะไรเลยนอกจากธนูที่จะสามารถยิงแล้วไปได้ไกลสุดธนูสมัยก่อนจะใช้ป้องกันตัวหรือหาอาหารธนูม้งจะใช้ยิงนกหรือยิงสัตว์ป่าก็ได้แล้วแต่เจ้าของจะใช้ธนูยิงอะไรก็เท่านั้นเองธนูนั้นถ้ามีไว้ในบ้านของตัวเองเชื่อว่าจะไม่เกิดภัยให้คนในบ้านและสุขภาพร่างกายแข่งแรงซึ่งธนูในสมัยนั้นก็ยังเหลือให้ได้รับรู้กันและชนเผ่าม้งบ้านห้วยผึ้งใหม่ก็ยังอนุรักษ์เอาไว้ด้วย

 

ความเป็นมาของการร้องเพลงม้ง การร้องเพลงม้งนั้นซึ่งในปีใหม่จะไม่ค่อยนิยมร้องเพลงในตอนเช้าเพราะว่าปีใหม่ม้งตอนเช้าหนุ่มสาวจะไปโยนลูกช่วงกันหมดหรือผู้ชายบางส่วนจะไปเล่นลูกข่างหรือยิงธนูกันหมดก็เลยไม่มีใครไปร้องสักเท่าไหร่จึงนิยมร้องเพลงตอนเย็นส่วนตอนเช้าคนเฒ่าคนแก่เขาก็จะร้องเพลงม้งเหมือนกันแต่จะไม่เหมือนกับคนหนุ่มสาวร้องจะร้องแบบเสียงที่แตกต่างกันซึ่งภาษาม้งเรียกว่า หลุ๊จ้า การร้องเพลงนั้นจะร้องเพื่อความสนุกสนานเพื่อความบันเทินและเพื่อรักษาภาษาม้งเอาไว้ให้อยู่กับลูกหลานสืบไป

ความเป็นมาการประกวาดธิดาม้งในหมู่บ้านห้วยผึ้งใหม่จัดงานการละเล่นการประกวดธิดาม้งขึ้นเพื่อให้เด็กในหมู่บ้านมีความร่วมมือในการทำกิจกรรมต่างๆมากยิ่งขึ้นและช่วยให้เด็กฝึกความกล้าแสดงออกการที่ประกวดธิดาม้งเพื่ออยากได้คนที่ชนะเอาไปประกวดที่อืนต่อการประกวดธิดาม้งนั้นจะต้องมีการตอบคำถามเล่าประวัติส่วนตัวและแสดงความสามารถพิเศษของตัวเองออกมาให้คนในหมู่บ้านได้ชมกันการจัดการประกวดธิดาม้งจะจัดตอนเย็นของวันที่ปีใหม่ม้งคืนที่ ๑ เลยส่วนคืนที่๒ก็จะเป็นการร้องเพลงต่างๆนานาการประกวดธิดาม้งที่หมู่บ้านห้วยผึ้งใหม่จะไม่จำกัดความสูงแต่จะดูที่การตอบคำถามและความกล้าแสดงออกแต่จะจำกัดอายุด้วยการประกวดธิดาม้งก็เหมือนกับการประกวดของคนในหมู่บ้านอื่นเหมือนกัน

การละเล่นต่างๆของหมู่บ้านห้วยผึ้งใหม่ที่จัดขึ้นในงานปีใหม่ม้งเป็นกิจรรมที่สืบทอดกันมารุ่นต่อรุ่นตั้งแต่บรรพบุรุษจนถึงปัจจุบันชาวบ้านก็มีการอนุรักษ์การละเล่นต่างๆเหล่านี้เพื่อให้ลูกหลานได้รับรู้และได้สืบทอดต่อไป